Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi (İSEFAM) bünyesinde organize edilen çalıştaylar serisinin 16.sı, “Tarihsel ve Güncel Perspektiften Vakıfların İktisadi Boyutları” başlığıyla 9 Mayıs 2022 tarihinde gerçekleştirildi.
Yükseköğretim Kurumu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın katılımlarıyla gerçekleşen çalıştayın açılış oturumunda, Sakarya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fatih Savaşan, İSFA Danışma Komitesi Başkanı Mustafa Dereci, İSEFAM Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Hakan Aslan ve Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Hamdi Çilingir selamlama konuşmalarını gerçekleştirdi. İSEFAM’ın önceki müdürleri Prof. Dr. Ömer Karaoğlu, Prof. Dr. Süleyman Kaya ve Prof. Dr. Mustafa Çalışır’a ayrı ayrı teşekkür eden Sakarya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fatih Savaşan, genç ve dinamik bir ekibe sahip olan İSEFAM’ın İslam ekonomisi ve finansı alanındaki Türkiye’nin 30-40 yıllık gecikmişliğinin bu çalıştaylar ve diğer üniversitelerdeki araştırma merkezleri bünyesindeki faaliyetler ile aşılabileceğini vurguladı.
Açılış konuşmalarında vakıfların İslam medeniyetine katkısını değerlendiren Özvar, tarihi perspektiften vakıfların bulundukları toplumların karşılaştıkları veba, deprem, yangın gibi afetlere dayanıklılıklarını arttırdıklarını belirtti. Prof. Dr. Erol Özvar, vakıfların günümüz toplumunun sorunlarına da güncel yaklaşımlarla çözüm üretmesinin değerli olmasının yanında geçmişte özellikle Osmanlı’nın klasik döneminde başlayan vakıf hukukunun 20. asırda geldiği noktayı hem teori hem pratik anlamındaki gelişmeleri de hukuk tarihçilerinin ve diğer sosyal bilim alanlarından bakışla incelenmesi gerektiğini vurguladı. Yaşanılan değişimlerle birlikte sahip olunan sabitelerin bir arada ele alınarak vakıf örneklerine yaklaşılmasını tavsiye eden Özvar, çalıştaya katılım sağlayan tüm katılımcılara teşekkürlerini ileterek konuşmasını tamamladı.
Çalıştayın ilk oturumunda vakıfların gelir ve gider dengeleri incelendi ve sahip oldukları işlemlerin detayları üzerinde duruldu. Bu bağlamda İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Kaya 18. yy Üsküdar vakıflarının gelir-gider dengelerini; İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Karaoğlu ise 18. yy Eyüp vakıflarının gelir-gider dengelerini değerlendirdi.
Vakıfların istihdama etkilerinin tartışıldığı ikinci oturumda Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Şerife Eroğlu Memiş, vakıf külliyelerin istihdam hacminin toplumun sosyal ve ekonomik yapısına etkisini ele alarak arşiv kayıtlarındaki atik ve cedid defterleri bağlamında konuyu analiz etti. Sakarya Üniversitesi Arş. Gör. Nazan Lila ise gediklerin, vakıf dükkanların kullanıcıları olan esnafın istihdam oranı üzerinde 18. yy’da daraltıcı bir etkiye sahip olup olmadığını değerlendirdi.
Çağdaş dönem vakıflarının iktisadi açıdan incelendiği üçüncü oturumda, İstanbul Üniversitesi Arş. Gör. Dr. Hatice Kübra Kahya Osmanlı Devleti’nde vakıf parayla banka kurma teşebbüslerinden ve Vakıf Katılım Bankası’nın kuruluşundan bahsetti. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Arş. Gör. Ozan Maraşlı ise Türkiye ekonomisi içerisinde vakıfların iktisadi etkilerini analiz etti.
Çağdaş dönemde vakfa dayalı olarak oluşturulan yeni model önerilerinin ele alındığı dördüncü oturumda Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hakan Aslan, dünya genelinde vakfa dayalı sukuklarla finanse edilen yapılardan bahsetti. Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Salih Ülev ise vakıf temelli mikrofinans önerilerini güncel literatüre dayanarak analiz etti.
Vakıf alanının uzmanlarını bir araya getiren çalıştay, genel müzakere ve konuşmacılara hediye takdimi ile sona erdi.
